- grensloos -

Waarom we in Nederland wonen en niet in Engeland, wat toch zoveel mooier en interessanter is dan Nederland, werd mij een tijd geleden gevraagd...

En dan daar maar eens een antwoord op geven wat ergens op sloeg... Ik moest even nadenken, over het waarom wij ook weer hierheen kwamen, tien jaar terug. Toen was de beslissing gebaseerd op het feit dat we de grootouders van Lief zijn kant bijna nooit zagen, en dat het onderwijs verschrikkelijk is daarzo. En telkens als we daarzo waren, op vakantie, voelde ik heimwee, wat ik hier nooit had. Het heeft echt heel erg lang geduurd voordat ik echt hier was, en niet meer half in Engeland, de tv en kranten volgend, op de hoogte blijvend door Radio 5Live. Wat ineens over was, de laatste keer dat we er waren. Waarom? Geen idee.

In grote lijnen - en ik scheer nu twee volken over een paar kammen - is het grootste verschil met Nederland en Engeland, dat in het laatste land (over het algemeen dus) het volk nogal puberaal is ingesteld, terwijl hier het gros best wel heel erg volwassen is. Te volwassen, voel ik soms, op het dodelijk saaie af, maar voor kinderen is het zeer plezierig, omdat zij als kind de ruimte krijgen om kind te zijn, en weten dat De Volwassenen gewoon hun volwassen ding doen. Dat gevoel hadden wij daar dus niet. Volwassenen waren net zo kinderachtig als de kinderen, maar leken zich mateloos te storen aan het feit dat de echte kinderen hun in een slecht daglicht stelden. En dat ze voor die kinderen dus eigenlijk veel volwassener moesten worden, werkte als een rode lap op een stier. Dat we hier af en toe een beetje simpel worden van het gevoel dat we niet helemaal sporen, niet begrepen worden en gezien worden als vreemd, is dan weer een minder prettige bijkomstigheid, maar daar is wel mee te leven... We hebben ons hier in elk geval nog nooit onveilig gevoeld...

Mijn antwoord verbaasde de vragenstelster nogal, daar had ze zelf nog nooit over nagedacht, en dat ik ook wel te begrijpen - wanneer vergelijk je nou culturen die zo dicht bij elkaar leven en die zoveel met elkaar te maken hebben. Komt een heleboel vernieuwende cultuur niet uit Engeland (schrijvers, filmmakers, tv, docu's, muziek, kunst)? Het verschil met België en Duitsland en hier zijn groot, maar redelijk begrijpelijk. Maar dat Engeland zo anders is, zoals ik het beschreef, daar was ze erg verbaasd over. Hoe kwam dat dan?

Verder over die kam scherend lijkt het mij dat de klassenverschillen die daar nog altijd heersen, hebben gemaakt dat het grootste deel van de niet in de slappe was zittende bevolking nooit verantwoordelijk heeft leren zijn voor hun levens. Klinkt erg dramatisch, maar in series als Jane Eyre en Pride & Prejudice, waar rijke lui een heerlijk leven leiden en sloebers niet zo erg, wordt duidelijk dat die sloebers wordt geleerd dat pogingen tot verbetering van hun leven zinloos is. Het wordt toch nooit wat. (kijk in Trainspotting, of Billy Elliot, of films van Ken Loach, Control). Hier in Europa is een klassenstrijd geweest die vruchten afwierp - het volk kiest en kan zijn eigen leven leven, zoals men dat grotendeels wenst. Hard werken en goed kiezen levert wat op. Maar die tendens heeft het in Engeland nooit zo gehaald. Op een of ander manier zijn the working classes daar blijven denken dat een dubbeltje nooit een euro zal worden, en die machteloosheid maakte dat de pubercultuur een beetje de dienst uitmaakt. Dat het een eiland is, en geen directe betrokkenheid hebben met andere landen en culturen waar ze mee te maken hebben voor handel, kan er ook mee te maken hebben. Misschien voelt dat niet zo niet in rijkere streken, maar daar waar wij woonden wel - zij die anders zijn of zich anders voelen dan de rest, hebben het heel zwaar daar. Vroeger was de tegenstelling arm/rijk, nu is de tegenstelling dom (al dan niet gecultiveerd)/slim en Brits/niet Brits. Die strijd lijkt men daar nodig te hebben. En een huisje in the middle of nowhere zat er niet in. Dus was de keuze om naar Holland te komen niet zo heel moeilijk...

Blijft wel dat ik het soms verschrikkelijk mis, de humor, het studentikoze gevoel wat er overal wel hangt, het gemak waarop kunst en alternatieve creativiteit er altijd wel een plekje vind. Want omdat er een sterke Them & Us cultuur is - nog veel sterker dan hier - is er ook een duidelijke scheiding in Normaal en Alternatief. En daar had ik dan weer geen moeite mee. In tegendeel - lekker duidelijk...